29 oktober 2020,
Leeuwarder Courant, Kirsten van Santen
De driehonderd jaar oude boekwinkel van Workum krijgt het predicaat ‘hofleverancier’. Het is de oudste boekhandel van Friesland en misschien ook wel van Nederland.
Helemaal 100 procent zeker is Vincent Stumpel, eigenaar van het Boekhuis in Workum, er niet van, maar het lijkt er op dat zijn boekhandel de oudste van Nederland is en sowieso van Friesland. Driehonderd jaar boeken verkopen: dat verdient een krans. Commissaris van de koning Arno Brok overhandigt Stumpel daarom het predicaat ‘hofleverancier’.
De zomer van 2016
In de zomer van 2016 zou hij met zijn vrouw op vakantie gaan, maar het noodlot sloeg toe: de kat werd ziek. Geen verre reis dus, maar gewoon een zomer thuis, in Workum. En een mens moet toch wat, dus dook Stumpel de archieven van Tresoar in Leeuwarden in, op zoek naar een antwoord op de vraag waar hij langer mee rondliep: hoe oud is mijn boekhandel nou eigenlijk?
Daar kan een mens verder niks mee, met zo’n predicaat, maar het is toch een alleraardigst fenomeen, grijnst de boekhandelaar.
Stumpel is telg uit een oud Noord-Hollands geslacht van boekverkopers: in 1880 opende zijn familie een zaak in Hoorn, waarna kinderen en kleinkinderen tot op de dag van vandaag het vak voortzetten.
Bijna veertig jaar geleden, om precies te zijn op 1 mei 1981, nam Stumpel de zaak in Workum over van mevrouw Gaastra wiens familie de zaak, waar destijds nog een drukkerij bij hoorde, al sinds 1901 bestierde. Workum was een logische plek voor de Noord-Hollandse ondernemer om neer te strijken; met Friesland heeft hij wel wat, zijn moeder komt uit Bakhuizen. Het gezin bracht vakanties in Friesland door en Workum was dus een bekend stadje voor hem.
Ontzettend oud
In die ‘onderzoekszomer van 2016’ ontdekte Stumpel tot zijn grote verbazing dat Het Boekhuis, zoals zijn winkel sinds 1996 heet, niet een béétje oud is, maar ontzettend oud; maar liefst driehonderd jaar. Tot op de dag van vandaag is hij geen andere boekhandel in Nederland tegengekomen die er eerder was dan in 1719, toen ene Petrus Olingius de zaak in Workum startte.
Teruglopende omzet
Wonderlijk genoeg is de winkel in drie eeuwen tijd maar twee keer verhuisd. Is Workum zo’n goede plek voor boeken? Stumpel lacht. ,,Kennelijk.’’ Maar de tijden zijn tegenwoordig behoorlijk zwaar. Laatst bekeek hij zijn jaaromzetten van tien jaar geleden en toen schrok hij. ,,Nee, gehalveerd zijn ze niet, maar ze zijn wel met een kwart of met eenderde teruggelopen.’’ Inmiddels verkoopt hij ook andere producten om de loop erin te houden – van corona-spatmaskers tot wereldbollen, van printpapier tot feestballonnen, van schrijfwaren tot inpakpapier.
Foto’s Niels de Vries
Het is het bekende verhaal van mensen die wel wíllen lezen, maar er geen tijd voor hebben. Of ervoor maken. Stumpel is zelf een lichtend voorbeeld van dat verschijnsel. Hij leest het allerliefst van alles een boek, maar zijn levendige bordercollie-pup Tosca van zeven maanden oud vreet niet alleen aan de lambrisering in de hal van zijn woonhuis – aan de overkant van de winkel – maar ook al zijn tijd. ,,Hartstikke leuk verder hoor, maar lezen schiet er wel eens bij in.’’
Opvolger gezocht
Stumpel is op zoek naar een opvolger voor zijn boekhandel in Workum en voor zijn andere filiaal in Bolsward. Er zijn vooralsnog geen familieleden die zich opwerpen, maar hij heeft goede hoop dat zich iemand meldt. Het mooiste vak van de wereld, mensen aan het lezen brengen, wie wil dat nou niet?